Αφιέρωμα στους Σαρακατσάνους του Αθηναϊκού/Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων

Ποιές είναι οι κυριότερες επιστημονικές έρευνες και αναφορές στους Σαρακατσάνους O πρώτος επιστήμονας που μελέτησε τους Σαρακατσάνους και έκανε τη διδακτορική του διατριβή στο Παρίσι το 1925, ήταν ο επιφανής Δανός καθηγητής της Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, Carsten Hoeg (1896-1961). Ο μεγάλος αυτός ελληνιστής και φιλέλληνας στη μελέτη του « Les Saracatsans, une tribu nomade Greque (Οι Σαρακατσάνοι, ένα νομαδικό ελληνικό φύλο)» απέδειξε, ως γλωσσολόγος, ότι οι Σαρακατσάνοι είναι αρχαίο καθαρά ελληνικό φύλο. Το έργο του Hoeg συνέχισε ο καθηγητής Δημήτρης Γεωργακάς, που με επιστημονικά κριτήρια απέδειξε πως η γλώσσα των Σαρακατσάνων είναι απαλλαγμένη ξενισμών. Ο Άγγλος κοινωνικός ανθρωπολόγος J. K. Campbell μελέτησε τους Σαρακατσάνους, και συγκεκριμένα αυτούς της Ηπείρου (1954-55), έζησε μαζί τους ακολουθώντας τον νομαδικό τους βίο και περιέγραψε τις εμπειρίες του με ιδιαίτερες αναφορές στη δομή της οικογένειας και το τσελιγκάτο. Η διακεκριμένη εθνογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη έζησε επίσης πολλά χρόνια με τους Σαρακατσάνους και το έργο της είναι αναγνωρισμένο όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στους διεθνείς εθνογραφικούς κύκλους. Στο ημιτελές, αλλά θεμελιακό έργο της «Οι Σαρακατσάνοι», που εκδόθηκε το 1957, γράφει για τους Σαρακατσάνους : «Νομάδες από πανάρχαια μήτρα κτηνοτρόφων, τσελιγκάδες, τσοπάνοι, προβαταραίοι, χωρίς δική τους γη και μόνιμη κατοικία. Περπατάρηδες και κόσμος από λόγγα, αυτοί είναι οι σαρακατσάνοι. Ζούνε στους κάμπους τον χειμώνα κι ανεβαίνουν στα βουνά το καλοκαίρι. Η ζωή τους είναι ένα ταξίδι, μια αδιάκοπη μετακίνηση».

Ο ανθρωπολόγος ’ρης Πουλιανός μελέτησε τους Σαρακατσάνους με τα κριτήρια της ανθρωπολογίας, συνέταξε πίνακες με ανθρωπομετρικά γνωρίσματα και κατέληξε: «Οι σαρακατσάνοι, με όλα τα ανθρωπολογικά και παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα αναδεικνύονται ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης. Αποτελούν μια αδιάλειπτη βιολογική συνέχεια του Homo Sapiens, όπως εμφανίζεται στην Παλαιολιθική Εποχή, ιδιαιτέρως στη Μέση Παλαιολιθική (πριν 50.000 χρόνια περίπου)». Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα που διεξήχθη στον Τομέα Γενετικής, Ανάπτυξης και Μοριακής Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στον Τομέα Γενετικής του Ανθρώπου του Πανεπιστημίου του Newcastle Upon Tyne στην Αγγλία, που δημοσιεύτηκε στο διεθνές ανθρωπολογικό περιοδικό " International Jurnal of Anthropology", «οι Σαρακατσάνοι δείχνουν μεγάλη γενετική ομοιότητα με τον υπόλοιπο ελληνικό πληθυσμό». Στη διατριβή του, που συνέγραψε στα γαλλικά το 1965 και η οποία κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1991 με τίτλο «Ποιμένες - νομάδες της Μεσογείου, οι Σαρακατσάνοι της Ελλάδος», ο καθηγητής Γ. Καββαδίας εξετάζει τα ήθη και έθιμα, τον κοινωνικό κόσμο, τα τσελιγκάτα, τη θρησκεία και άλλα θέματα που αφορούν στη ζωή των Σαρακατσάνων. «Αν δει κανείς τους Σαρακατσάνους να περιφέρονται σε μια επαρχιακή πόλη, ξαφνιάζεται από την κορμοστασιά, την υπερηφάνεια και την ευγένειά τους. Ο Σαρακατσάνος δεν φοβάται ν' ατενίσει τον ήλιο κατάματα. Ανάμεσα σ΄ αυτόν και τον κόσμο δεν υπάρχει αδιάβατο χάσμα. Γιατί οι Σαρακατσάνοι και γενικότερα οι ορεινοί υπεράσπισαν πάντα ηρωικά την ελευθερία και διαφύλαξαν τις τεράστιες πηγές της ανανέωσης και της δημιουργίας που χαρακτηρίζουν τους Ελληνες», έγραψε ο Γ. Καββαδίας. Μεταξύ αυτών που έγραψαν για τους Σαρακατσάνους είναι και ο Στέφανος Γρανίτσας, ο οποίος στο έργο του «Τα άγρια και τα Ήμερα του Βουνού και του Λόγγου» (Αθήνα, 1921) επισημαίνει πως «Οι Σαρακατσάνοι είναι οι καταλαγαρότεροι Έλληνες».

Ειδική αναφορά στους Σαρακατσάνους με εξαιρετικά ενδιαφέρουσες περιγραφές, υπάρχει σε βιβλίο του σημαντικότερου ταξιδιωτικού συγγραφέα της εποχής μας και μεγάλου φιλέλληνα Πάτρικ Λη Φέρμορ, που γεννήθηκε το 1915 στην Αγγλία. Στο «Ρούμελη. Οδοιπορικό στη Βόρεια Ελλάδα» και συγκεκριμένα στο αφιερωμένο στους Σαρακατσάνους πρώτο κεφάλαιο, υπό τον τίτλο «Οι Μαύροι αποδημητές», ο Λη Φέρμορ αναφέρει ενδεικτικά: «Τους Σαρακατσάνους τους βλέπει κανείς στην κορφή. ή στο δρόμο για την κορφή του ορίζοντα». http://www.hvsv-wi.de/sarakatsanoi/ANA_MPA.htm